Ylli Polovina in italiano
VENDLINDJA KU JETOJ DHE PUNOJ QYTETI I DY VAJZAVE TË MIA
PUBLICITIKË

HAJRI HIMA LIBRI “AMBASADOR NË BALLKAN” I YLLI POLOVINES, KONTRIBUT I VYER PËR KOHËN
”REPUBLIKA E SHTATË”
“AMBASADOR NË BALLKAN”
“LOTËT E SORKADHES”, botimi i dytë
LOTËT E SORKADHES
Artikuj të tjerë .....



kërkoni në këtë faqe



S'AFËRMI
MIRËSEVINI

VRASJA E LEJLEKUT (Pjesa e dytë)

VRASJA E LEJLEKUT

Historia e një të burgosuri politik 15 vjeç

(Pjesa e dytë)

(Botuar në gazetën “Shqip” më 26 tetor 2015)

Në shtator të vitit 1950, kur i arrestuan të vëllanë, Besnikun, Reshati filloi klasën e parë në gjimnazin “Ali Demi”. Katërmbëdhjetë vjeçari e kishte kuptuar çfarë pati ndodhur në vetëdijën e të vëllait që befas qe shndërruar në kundërshtar të rreptë të regjimit shoqëror komunist. Tashmë i njëjti proces ndryshimi kishte nisur edhe tek ai. E ndjente se po tjetërsohej. Megjithatë kjo gjendje e re nuk e frikonte, përkundrazi po e heroizonte. I dukej vetja si dragua.

Kundër komunizmit me frymëzim vetë librin komunist “Garda e Re”

Në 1951 ende kishte në shtëpi, përveç librin “Nëna”, edhe “Garda e Re”. Rinia e reshtave të këtij qe nxitëse për të përmbysur tërë padrejtësitë e botës. Por ai shihej si një i papërshtatshëm për atdheun e tij. Kur në gjimnaz iu kërkua nxënësve të paraqitnin kërkesat për t’u anëtarësuar në organizatën e rinisë dhe bëri një të tillë edhe Reshati, nuk ia miratuan. Dy-tri muaj më pas një avion i angloamerikanëve fluturoi mbi Vlorë dhe hodhi trakte. Mori njërin dhe e lexoi. Bënte thirrje që shqiptarët të organizoheshin në grupe me jo më shumë se tre veta, ku anëtarët të mos njihnin në fytyrë kryetarin dhe ky as drejtuesit apo pjesëtarët e grupeve të tjerë. Misioni i këtyre celulave klandestine treshe: përmbysja e regjimit komunist.
I hyri “krimbi”.
Në fund të tekstit udhëzues në trakt qenë fjalët “Për liri, për Shqipëri, për flamurin kuq e zi!” Kjo e ndezi me entuziazëm.
Në janar 1915 mbushi pesëmbëdhjetë vjeç. Një ditë shkurti, kur një shok i tij gjimnazist qe i revoltuar se pas humbjes aksidentale të triskës së bukës familjes së tij ia kishin ndaluar zëvendësimin e saj me një tjetër dhe kështu për një muaj të tërë nuk kishin çfarë të hanin, bashkë me një të tretë, vendosën krijimin e organizatës ilegale “Atdhetari”. Që atë ditë bënë me shkrim dore tre copë traktesh me të njëjtën përmbajtje: “Le të sulemi, nën flamurin e kuq, në flakë të luftës, që të na drithësohet trupi nga dehja e barutit, që të na ndizet shpyrti nga zjarri i shenjtë i lirisë dhe le të vdesim duke thirrur: RROFTË SHQIPËRIA!”
Me brum i ngjitën në lagjet gjithsecilit: një trakt në Tophana, të dytin në Muradie dhe të tretin në Vrenez.
Vazhduan kështu, me intensitet çdo dy-tri ditë, deri në maj. Qenë të ngazëllyer. Shkruanin dhe shpërndanin lehtësisht thirrjet “Poshtë Stalini dhe satelitët e tij! Poshtë këlyshi i Stalinit, duhanxhiu Enver Hoxha! Poshtë satrapi Mehmet Shehu!”
Por erdhi papritmas dita e gabimit fatal. Dikush i pa duke ngjitur një trakt dhe i spiunoi. Qe 24 maj 1951. Thirrja e asaj dite, e bërë vetëm në dy kopje, ishte më e ashpra e shkruar deri atëherë: “...Komunistët na torturojnë dhe na persekutojnë; Ata vrasin më të mirët nga ne, për të na kallur frikën, për të na vënë në gjumë, por ne nuk ju përulemi këtyre të poshtërve! Vrajini këta mizorë të mallkuar!...”
Njerëzit e Sigurimit i erdhën në shtëpi Reshat Kripës në orën dhjetë të natës së 24 majit. Ai kishte ende në xhepin e jashtëm të xhaketës njërin nga dy traktet e asaj dite. Kur në Degën e Brendshme e nisi hetimin vetë nënkryetari dhe të porsa arrestuarit përpara i patën nderur një dosje të tërë me të gjitha traktet që të tre kishin shpërndarë, ndërsa po e goditnin me grushte deri në alivanosje, kreu instiktivisht një gjest për ta bërë të mosdallueshëm copë-letrën e mbetur në xhep. Tjetri, nënkryetari i degës së Punëve të Brendshme, i stërvitur në punë të tilla, e diktoi dhe ia mori. Ky do të qe edhe çasti kur pesëmbëdhjetë vjeçari do t’i pranonte të gjitha akuzat.
Në një natë tjetër shtrëngimi dhe gjaku të pafund nga hundët, nga ndjenjë humbur i sjellë në vetëdijë me një kovë ujë, pyetjes këmbëngulëse “A je penduar për aktivitetin e zhvilluar?”, iu përgjigj “Aspak”. “Atëhere bëj një deklaratë për sa the!”, i bërtiti nënkryetari. I vuri para letër dhe penë dhe pesëmbëdhjetë vjeçari shkroi: “Dekllaratë. Unë, Reshat Kripa, nga Vlora dhe banues po në Vlorë, në lagjen Vrenez, mbasi u pyeta prej hetuesit që proçedohem si pjesmarës dhe element kryesor i grupit me pseudonim “Atdhetari” që përbëhet prej meje, Myrteza Baboçit dhe Jorgo Beshos, në se jesh penduar për fajet e kryera kundër pushtetit ju përgjegja si më poshtë: Unë Reshati deklaroj se rrugën që kam ndjekur duke treguar aktivitet kundër pushtetit, e quaj të drejtë për deri sa gjendja në vëndin tonë nuk ka ndryshuar dhe se unë këtë ndryshim e pres nga t’arratisurit e jashtë shtetit anglo-amerikanët etj. Këtë dekllaratë e shkruaj dhe e nënshkruaj vehtë pa u imponuar sepse janë deponimet e mija. Deklaron i burgosuri Reshat Kripa. Vlorë më 11-VIII-1951”.
U dënuan që të tre me vendimin numër 111 të datës 11.12.1951. Pesë vjet për të: “Si element i shtresës së prekur nga reformat e pushtetit popullor, i pandehuri Reshat Kripa, ndonse në moshë të re, bëhet i vendosur në rrugën antipushtet”. Një rekurs në Gjykatën e Lartë Ushtarake nuk iu pranua. Erdhi përgjigja “Rrezikshmëria e veprimtarisë së tyre është e theksuar”.

Vrasja e lejlekut

Në 12 Dhjetor 1951 u transferuan në burgun e Vlorës, prej këtej, në gusht 1952, në kampin e punës të Urës Vajgurore. Këtu po ndërtohej aerodromi i parë ushtarak i vendit. Aty Reshati u takua me të vëllanë e burgosur që më parë, Besnikun. Pas dy muajsh u erdhi si operativ i Sigurimit togeri me emrin Adem. Qe njeri i zi. Por aty kishte po ashtu edhe një njeri të bardhë. Ishte mjeku i burgosur Isuf Hysenbegasi nga Pogradeci. Të vëllanë ia kishin dënuar me pushkatim, pastaj i qe shndërruar në prangosje shtetërore të përjetshme. Shumë shpejt pati vdekur në burg. Me pushkatim ishte dënuar edhe ai, por ia kishin shndërruar në burgim deri në fund të jetës.
Një vit më pas, në 1953, të dënuarit politikë të aerodromit të Urës Vajgurore i çuan në Vlashuk, ku po hapej një kanal për të bonifikuar kënetën e Tërbufit. Ai duhej bërë i thellë, shpesh deri në tridhjetë metra. Dheu më së shumti ngrihej me krahë, duke e hedhur nga skela në skelë.
Qe fillimi i vjeshës kur nga qielli erdhi një tufë lejlekësh. Ata u ulën, mbase për t’u shlodhur pak. Pas disa orësh u bënë gati të ngriheshin sërish. Mes tyre qe edhe një lejlek i vogël, i cili nuk po fluturonte dot. Të mëdhenjtë u përpoqën disa herë ta ngrinin, por ishte e pamundur. Herën e fundit bënë me të pak metra në ajër, por më në fund ai ra në mes të kampit dhe shpezët, edhe pse leshuan piskama, u larguan. Doktor Isufi vrapoi menjëherë, e mbështolli në krahë zogun e vogël, e çoi në infermierinë e tij dhe e mjekoi. I vuri emrin Sait, në kujtim ndoshta të ndonjë personi të dashur. E ushqeu nga racioni i tij i pakët dhe ai u rrit. U zbut. Nuk iku. Kur të burgosurit iknin për në punë lejleku Sait shkonte në fluturim me ta. Qëndronte gjithë kohën aty, herë në ajër dhe herë në tokë. Kthehej bashkë me të burgosurit në fund të ditës.
Në shkurtin e vitit 1954 i transferuan në kampin e Shtyllasit, një fshat afër Levanit të Fierit. U nisën makinat, e filloi fluturimin pas tyre edhe lejleku. Gjatë rrugëtimit të të burgosurve, mes të cilëve qe edhe doktor Isufi, ai herë rrihte krahët në ajër, herë pushonte mbi ndonjë pemë apo breg toke. Gjithsesi Saiti nuk i humbte nga sytë miqtë e tij dhe as këta, që nga karoceritë e kamionëve, nuk ia ndanin vështrimet.
Kur makinat me të dënuarit politikë hynë në kampin e porsangritur të Shtyllasit, lejleku Sait kishte mbërritur atje pak minuta më parë dhe bënte rrotullime gëzimi mbi sheshin e kapanonet. Të burgosurit po uleshin nga karroceritë kur u dëgjua një krismë pushke, pastaj edhe një tjetër. Doktor Isufi klithi i pari. Rënkuan njëherësh gjithë të tjerët. Lejleku Sait, tashmë me krahë të mpirë, po binte drejt tokës. E kishte qëlluar njëri nga rojet e portës kryesore të kampit. Kur Isuf Hysenbegasi vrapoi dhe e mori në krahë, ai tashmë kishte vdekur. Qau. Gjeti një kuti kartoni, e mbështolli me të dhe e varrosi.

Toger Ademi

Ishte ditë e nxehtë vere kur një mëngjes i dënuari politik Sulejman Dizdari u gdhi me temperaturë. Doktor Isufi dha urdhër ta shtronin në infermieri, por menjëherë u shfaq toger Ademi dhe e ndaloi: “Është në forcën e atyre që duhet të shkojnë në punë!” Kështu i sëmuri u nis me të tjerët. Udhës marramendej. Kur mbërritën te kanali nuk qëndronte dot më në këmbë. Besniku propozoi që t’ia bënin ata, të tjerët, normën. Roja që i shoqëronte, u dha leje. Mirëpo kur afroi dreka u rishfaq toger Ademi. Dielli digjte. E pa Sulejmanin shtrirë dhe e urdhëroi të ngrihej për të shtyrë karron e dorës. Të burgosurit politikë i thanë se normën e tij po e bënin ata. Tjetri refuzoi. Sulejmani u çua me mundim, e shtyu karrocën disa metra, pastaj edhe pak, deri sa më në fund mbërriti te vendi ku shkarkoheshin. Këtu fuqitë iu prenë dhe ra përtokë. Toger Ademi urdhëroi të burgosurit e tjerë politikë që, ashtu të shtrirë, ta mbulonin me dhe. Këta nuk pranuan. Atëherë ky solli një skuadër me të burgosur ordinerë, të cilët e mbuluan në pak minuta. I lanë jashtë vetëm fytyrën. Deri në fund të turnit, që ishin plot katër orë, Sulejmani vetëm rënkoi. Nuk nxirrte dot fjalë, mbase nga që dheu ia shtypte krahërorin dhe mushkritë. Kur erdhi orari i kthimit për në kamp shokët ia hoqën dheun, e morën në krahë dhe doktor Isufi përkushtoi gjithë përvojën e tij profesionale që ta shpëtonte nga një vdekje e sigurt. Atë mbrëmje, i revoltuar, ai i tha toger Ademit “As nazistët nuk kanë bërë tortura të tilla”. “Ky desh ta ndëshkonte, por e shpëtoi ndërhyrja e komandantit të kampit”, shkruan në kujtimet e tij Reshat Kripa. Ndërkohë një nga të burgosurit politikë me emrin Allamani thurri vjershën “Miku im”. Një strofë e saj thoshte “Ty të mbuluan dje,/ Diku në Myzeqe,/Të gjallë në një fushë,/Me dhe, o vlla me dhe!”
Nga mesi i nëntorit 1954 të burgosurit politikë që patën qenë në Urën Vajgurore, pastaj në Vlashuk dhe tashmë prej tetë muajsh në Shtyllas, i transferuan në Bulqizë. Qenë pesë kamionë “Skoda” dhe ata të lidhur dy nga dy. Në këtë kamp pune të ri ardhja e të burgosurve vazhdoi për disa ditë rresht, gjersa arritën në mbi dymijë e pesëqind vetë. Pozicioni i kampit në një grykë malesh, kishte katër deri pesë orë diell vetëm në verë. Pjesën tjetër të motit nuk depërtonte asnjë reze. Dimri zgjaste pothuaj gjashtë muaj, temperatura zbriste deri në minus njëzet gradë.
Në një ditë të tillë, janar 1955, një i burgosur nga Mirdita, i ri shtatëmbëdhjetë vjeçar, të cilit ia kishin pushkatuar të atin dhe atë burgosur, po priste tek menca të merrte racionin e supës. Iu afrua toger Ademi dhe e pyeti përse nuk kishte realizuar normën. Tjetri nisi t’i përgjigjej, por operativi i Sigurimit nuk e la as të shpjegohej dhe as të hante bukë, por e mbylli në birucën e izolimit. Në mbrëmje një nga të burgosurit politikë hoqi nga goja një pjesë të ushqimit të tij dhe ja çoi të riut mirditor. Toger Ademi e mori vesh, erdhi rëmbimthi në qeli dhe i kërkoi shtatëmbëdhjetë vjeçarit t’i kallzonte cili qe personi që i pati dhënë ushqim. Malësori nuk e hapi gojën. Atëherë togeri e nxorri në obor dhe e lidhi fort në një shtyllë telefoni. Gjithë natën, nga që po ngrinte, i riu thërriste “Ftoma! Ftoma!” Me kalimin e kohës rënkimi gjithnjë e më shumë iu fik, deri sa ndaj të gdhirë nuk iu dëgjua më. Kur u lejua dalja e të burgosurve në obor ata vrapuan tek ai, por shtatëmbëdhjetëvjeçari ishte i pajetë.

Jeta, megjithatë, është e bukur

Reshat Kripa u lirua në 11 dhjetor 1955 dhe tek porta dalëse e burgut oficeri i rojes i tha: “Një porosi ke nga unë. Vuri drynin gojës se përndryshe do të kthehesh përsëri këtu!” Veproi ashtu si e këshilluan. E donte jetën, por edhe e dinte që, duke qenë i ri, diktatura do të shembej para syve të tij. Siç edhe ndodhi. Që në fund të vitit 1990 u bashkua me Lëvizjen e Dhjetorit. Rinisi, pa u lëkundur nga pikëpamjet e mëparshme, të merrej me politikë. E kishte pasion dhe këshillat e të atit për Avni Rustemin nuk e ndikuan.
Shumë ngjarje ia shënuan jetën ndërkohë, përveç parashikimit të saktë të fallit të harixhofkës kur qe vetëm dy vjeç e gjysmë. Ra në dashuri dhe u martua me Idën, bijën e Ago Agajt, inxhinier agrar diplomuar në Vjenë, pjesëmarrës në luftën e Vlorës më 1920, në vitet e luftës prefekt në Mitrovicë dhe në shtator 1943 Ministër i Ekonomisë Agrare.
Ngjarja tjetër e spikatur i ndodhi në vitin 1992. Rastësisht takoi toger Ademin. Tashmë ishte me një gradë të lartë dhe punonte në Ministrinë e Punëve të Brendshme.

Ylli Polovina

Tiranë, më 20 tetor 2015

Version i printueshem
Faqja paraardhese

LIBRAT

Libra të tjerë .....

LIBRI I FUNDIT
Image Title Here




LIBRA TË TJERË
Kontakt: ylli@yllipolovina.com © 2007-2017 yllipolovina.com Webmaster: taulant@topciu.com